منظور از واژه «عدل» چیست؟

عدل الهی

«عدل» نقطه مقابل «ظلم» است، که دو معنای متضاد براى آن ذكر كرده اند: نخست معناى معروف آن است كه به معناى قرار دادن چيزى در محل لايق و مناسب است و اين مفهوم وسيع، مصداق هاى زيادى دارد از جمله عدالت به معناى موزون بودن، عدالت به معناى رعايت تساوى و نفى هرگونه تبعيض، عدالت به معناى رعايت حقوق ديگران، عدالت به معناى رعايت استحقاق ها و لياقت ها و بالاخره عدالت به معناى تزكيه و پاكسازى.
اگر گاهى «عدل» به معناى شرك در قرآن مجيد به كار رفته است به خاطر آن است كه مشرك چيزى را عِدل و همتاى خدا قرار مى دهد. در سوره انعام مى خوانيم: «ثُمَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ يَعْدِلُونَ»(1)؛ (امّا کافران براى پروردگار خود، همتا و شبیه قرار مى دهند [با این که دلایل توحید و یگانگى او، در آفرینش جهان آشکار است]). معناى دوم به گفته «مقاييس اللّغه» اعوجاج و كجى و به گفته بعضى ديگر از ارباب لغت به معناى ظلم است. (يعنى عدل، از الفاظى است كه دو معناى متضاد دارد، لذا به انحراف از يك مطلب، عدول گفته مى شود).(2)

پی نوشت:

(1). قرآن کریم، سوره انعام، آيه 1.

(2). پيام قرآن‏، مكارم شيرازى، ناصر، با همکاری جمعى از فضلاء، دار الكتب الاسلاميه‏، تهران‏، 1386 ش‏، چاپ نهم، ج 4، ص 453.

عدل الهی

عدل الهی و جهنّمی شدن کودکان مشرکین و کفار؟!

اینکه در روایات وارد شده: «أَوْلَادُ الْمُشْرِكِينَ مَعَ آبَائِهِمْ فِي النَّار»؛ (اطفال مشرکین به همراه پدران شان در آتشند)، چگونه با عدل الهی تطابق دارد، در حالی که اطفال با اختیار خود در خانواده مشرکین متولد نشده اند؟ چرا اینان به گناه پدارن شان مجازات می شوند؟!

این روایت از لحاظ سندی اعتباری ندارد و علمای رجال حدیث «وهب بن وهب» را که در سند حدیث قرار دارد، كذّاب می دانند. سایر ادله هم - اعم از آیات و روایات - که مسئولیت گناه هر کسی را مربوط به خودش می دانند، مضمون این روایت را نفی و رد می کنند. ضمن اینکه طبق برخی روایات، كودكان بعد از مرگ دوباره آزمایش می شوند و فقط اگر از فرمان خدا سرپیچی کردند وارد جهنم خواهند شد. از طرفی بنابر دلالت ادلّه متقن دینی، همه کودکان فطرتا پاک هستند و از اوّل كافر متولد نمی شوند تا به خاطر چنین کفری مستوجب عقاب باشند! بر فرض اگر چنین حدیثی را قبول کنیم، دلالت آن شامل اولادی است که مکلّف شده و راه پدران خود را ادامه و در آزمایشات الهی کفر خود را نشان داده اند، نه کودکان غیر مکلّف؛ چرا که تعذيب غير مكلّف قبيح شمرده می شود و خدا از انجام چنین قبیحی منزّه است. در آخر و با وجود همه این پاسخ ها، به نظر می رسد بهترین راه واگذار کردن علم این امر به خداست و او هرگز به بندگانش ظلم نمی کند.