علامت‌های دانش و نشانه‌های دانشمندان در روایات

گاهی انسان دچار جهل مرکب می‌شود و از نادانی خود بی‌اطلاع است، یعنی گمان می‌کند که انسان عالمی است؛ اما در واقع به علم حقیقی دست نیافته است! چنانچه گاهی شخصی را عالم پنداشته و علوم مورد نیازمان را از او دریافت می‌کنیم درحالی‌که وی دانای واقعی نیست.

برای تشخیص این که آیا ما به نور علم دست یافته‌ایم یا دچار جهل مرکب شده و از حقیقت بازمانده‌ایم، باید ویژگی‌های علم حقیقی و نشانه‌های عالم واقعی را بدانیم و خود را با آن‌ها محک بزنیم.

تمام عالم هستی محضر خدا است

خداوند در سوره علق به این حقیقت اشاره کرده می‌فرماید: «أَ لَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرى‏»؛ آیا نمی‌داند که خدا او را می‌بیند؟

نبی اکرم به ابوذر فرمودند: «اعْبُدِ اللَّهَ کأَنَّک تَرَاهُ فَإِنْ لَمْ تَکنْ تَرَاهُ فَإِنَّهُ یَرَاک»؛ خدا را آن چنان عبادت کن که گویی او را می‌بینی و اگر تو او را نمی‌بینی او تو را می‌بیند.

نقل می‌کنند بیدار دلی بعد از گناهی توبه کرده بود، و پیوسته می‌گریست، گفتند: چرا این‌قدر گریه می‌کنی؟ مگر نمی‌دانی خداوند متعال غفور است؟

چیزهایی که کمِ آن هم زیاد است

بعضی چیزها زیادش خوب است و هرچه بیشتر باشد بهتر است، مثل ایمان و باور، مثل صفات خوب اخلاقی.

بعضی چیزها زیادش خوب نیست؛ اما کمش خوب است؛ مثل نمک غذا و رعایت نظافت.

اما بعضی چیزها حتی کمش هم زیاد است مثل سمّ.

اتمام فعل و اتقان عمل (محکم‌کاری)

اتقان و استحکام و محکم‌کاری

ناقص/// اسلام دين اتقان و محكم كارى است. از دستوراتى كه به ما داده اند این است که هر کاری را به نحو محکم انجام دهیم؛ حتى اگر دستورى از طريق شرع هم در اين باره به ما نمى رسید، عقل چنين حكم مى كرد که كارها را به نحو ريشه دار و اساسى انجام دهیم، عقل مى گويد يا كارى مكن يا اگر كردى بايد اساسى انجام دهى، و الّا كار دوباره كردن از عاقل صادر نمى شود.

صدقه دادن به گنهکار براى حفظ او از معصیت

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله :

 قالَ رَجُلٌ : لأَتَصَدَّقَنَّ اللیلةَ بصَدَقةٍ ، فَخَرَجَ بصَدَقَتِهِ فَوَضَعَها فی یدِ سارِقٍ، فَأصبَحُوا یَتَحَدَّثُونَ : تَصَدَّقَ اللیلةَ على سارِقٍ ! فقالَ : اللّهُمَّ لکَ الحَمدُ، على سارقٍ ! لأَتَصَدَّقَنَّ بصَدَقةٍ، فَخَرَجَ بصَدَقتِهِ فَوَضَعَها فی یدِ زانیَةٍ ، فَأصبَحُوا یَتَحَدَّثُونَ : تَصَدَّقَ اللیلةَ على زانیَةٍ ! فقالَ : اللّهُمَّ لکَ الحَمدُ ، على زانیَةٍ ! لأَتَصَدَّقَنَّ بصَدَقةٍ، فَخَرَجَ بصدقتِهِ فَوَضَعَها فی یدِ غَنَیٍّ، فَأصبَحُوا یَتَحَدَّثُونَ : تَصَدَّقَ على غَنِیٍّ ! فقالَ : اللّهُمّ لکَ الحَمدُ ، على سارقٍ و على زانیةٍ و على غَنِیٍّ!فَأتى فقیلَ لَهُ : أمّا صَدَقَتُکَ على سارقٍ فَلَعَلَّهُ أن یَستَعِفَّ عن سَرقَتِهِ، و أمّا على الزانیَةِ فلعلَّها أن تَستَعِفَّ عن زِناها، و أمّا الغَنِیُّ فَلَعَلَّهُ أن یَعتَبِرَ فَیُنفِقَ ممّا أعطاهُ اللّه ُ .
مردى گفت : امشب حتماً صدقه اى مى دهم و آنگاه از منزل خارج شد و صدقه اش را برد و در دست دزدى گذاشت . صبح که شد مردم مى گفتند: دیشب به یک دزد صدقه داده است! او گفت : خدایا! شکر، صدقه ام به دست دزد افتاد [و هدر رفت]! امشب صدقه دیگرى مى دهم ، پس صدقه اش را برد و [ندانسته ]در دست زن بد کاره اى گذاشت . صبح که شد مردم مى گفتند: دیشب به زناکارى صدقه داده است! او گفت : خدایا! شکر، صدقه ام به دست زانیه اى افتاد. امشب صدقه دیگرى مى دهم ، پس صدقه اش را برد و در دست یک توانگر گذاشت . باز صبح مردم از صدقه دادن او به یک توانگر سخن گفتند . مرد گفت : خدایا! شکر، صدقه ام به دست دزدى و زانیه اى و توانگرى افتاد پس ، بازگشت . [کسى از حکمت کار او آگاه بود در توجیه اقدام او به او گفت: ]آن صدقه ات که به دست دزد رسید، بدان سبب بود که شاید از سرقت دست بردارد و آن صدقه که به دست زن بد کاره افتاد ، براى آن بود که بلکه از زنا دادن خوددارى کند و آن صدقه که به دست توانگر رسید ، از آن رو بود که بلکه عبرت گیرد و از آنچه خداوند عطایش کرده است انفاق کند .

( کنز العمّال : ۱۶۱۹۳)

میزان الحکمه،جلد ششم

هفت صاد اخلاقی

حجت الاسلام بهرامی

  هفت صاد 

اگر این هفت صاد را رعایت کنید یقینا اهل بهشتید

۱ - صداقت 

۲- صلاح و اصلاح ذات البین 

از یک سال نماز و روزه مستحبی بهتر است

۳- صالح بودن